Je hoort de term regelmatig voorbijkomen of leest er weleens iets over. Maar wat betekent zelfbeeld precies? En waarom kan een negatief zelfbeeld zo belemmerend zijn in het dagelijks leven? In dit artikel vind je antwoorden op veelgestelde vragen over het concept zelfbeeld. Wil je meer helderheid over wat het is, hoe het ontstaat en wat je eraan kunt doen? Lees dan vooral verder – of scrol direct naar de vraag die jou aanspreekt.
Wat is zelfbeeld?
Het is meer dan dat wat jij ziet als je in de spiegel kijkt. Het concept zelfbeeld ligt wat dieper. Morris Rosenberg is met dit begrip gekomen in 1965. Hij zegt dat zelfbeeld is hoe we naar onszelf kijken, ook wel ‘het concept wat je van jezelf hebt’. Het gaat over de persoon die we denken te zijn. Daar valt dus ook je lichaamsbeeld onder en je (gedachten over je) geslacht.
Je zelfbeeld bevat eigenlijk drie elementen volgens een onderzoek uit 2014 (Oltman), namelijk
- Hoe je over jezelf denkt en jezelf waarneemt
- Hoe je denkt dat anderen over je denken
- Hoe je zou willen zijn (jouw ideale ik)
Die drie elementen vormen je zelfbeeld. Om het nog completer te maken heeft je zelfbeeld ook betrekking op hoe jij jezelf evalueert op:
- Fysiek gebied
- Psychologisch gebied
- Intellectueel gebied
- Seksueel gebied
- Het gebied van je vaardigheden
- Het gebied van je normen en waarden
Wat is een negatief zelfbeeld?
Een negatief zelfbeeld betekent dat je jezelf niet op waarde schat, het betekent dat je negatief naar jezelf kijkt. Een aantal voorbeelden:
- Je denkt dat je heel ver verwijderd bent van je ideale zelf.
- Je bent niet tevreden als je in de spiegel kijkt.
- Je denkt dat anderen jou ook zo zien zoals jij jezelf ziet (negatief dus).
- Je hebt het beeld van jezelf dat je dom bent, of onhandig.
- Je ziet jezelf als een onaantrekkelijk persoon, je bent niet blij met jezelf.
Wat betekent zelfbeeld?
De betekenis van zelfbeeld is hoe jij naar jezelf kijkt. Dat gaat niet alleen om wat je ziet als je in de spiegel kijkt, maar ook om hoe je intern naar jezelf kijkt. Denk aan vragen als:
- Wat vind je van jezelf?
- Hoe kijk je naar jezelf?
- Hoe zie jij jezelf?
- Wat zie jij als je naar jezelf kijkt?
- Wat zie je als je naar je lichaam kijkt? (je lichaamsbeeld en gedachten over je geslacht)
De antwoorden op deze vragen vormen je zelfbeeld. Je zelfbeeld kan dus te maken hebben met je gedachten over je persoonlijkheid, je uiterlijk, je normen en waarden, je vaardigheden, je talenten en je idee van hoe jij als man/vrouw/genderneutraal persoon past in deze maatschappij.
Wat is een laag zelfbeeld?
Een laag zelfbeeld betekent dat je negatief over jezelf denkt. Je hebt weinig vertrouwen in je eigen kunnen en waarde. Mensen met een laag zelfbeeld hebben vaak het gevoel dat ze niet goed genoeg zijn, dat ze niet leuk, slim of interessant genoeg zijn, of dat ze weinig te bieden hebben. Dit heeft invloed op hoe je je voelt, hoe je jezelf ziet en hoe je met anderen omgaat.
Zelfbeeld is mij duidelijk, maar hoe zit het met je zelf-concept?
Misschien heb je er nog nooit van gehoord, maar een term die wel eens wordt verward met je zelfbeeld is het zelf-concept. Het is wel logisch dat deze termen soms worden verward met elkaar want een deel van je zelf-concept bestaat uit je zelfbeeld. Dus zelf-concept is eigenlijk de kapstok en zelfbeeld hangt daaronder. Zelfbeeld is concreet, en zelf-concept is wat abstracter. Dat gaat over dingen die je ziet, denkt en voelt over jezelf.
En zelfbeeld en je zelfvertrouwen dan, hoe zit dat?
Ook hier geldt dat deze twee begrippen veel met elkaar te maken hebben. Want hoe we naar onszelf kijken (zelfbeeld) draagt veel bij aan hoe we ons over onszelf voelen (zelfvertrouwen). Hier geldt dus ook dat zelfbeeld ‘onder’ zelfvertrouwen hangt. Je zelfvertrouwen is groter en omvat meer dan je zelfbeeld. Maar als je een negatief zelfbeeld hebt, dan is het bijna niet mogelijk om wel vol zelfvertrouwen te zijn. En andersom is het ook wel zo: als jij barst van het zelfvertrouwen, heb je waarschijnlijk geen negatief zelfbeeld.
Waarom is een positief zelfbeeld belangrijk?
Wanneer je beschikt over een positief zelfbeeld bdat je enorm in het leven. Ten eerste draagt het bij aan je zelfvertrouwen, en las je net dat je eigenlijk niet veel zelfvertrouwen kunt hebben als je een negatief zelfbeeld hebt. Dus een positief zelfbeeld is belangrijk voor je zelfvertrouwen. Ook blijkt uit onderzoek dat er veel nare symptomen hangen aan een negatief zelfbeeld (denk aan extreme angst, depressie, schaamte, instabiele relaties, veel moodswings). Dus andersom: een positief zelfbeeld is belangrijk voor je gezondheid en maakt je werkelijk gelukkiger.
Hoe kun je je zelfbeeld verbeteren?
Een positief zelfbeeld ontstaat niet van de ene op de andere dag, maar het is zeker mogelijk om hieraan te werken. Er zijn verschillende eenvoudige oefeningen die je kunnen helpen om met meer mildheid en waardering naar jezelf te kijken. Hieronder vind je een aantal krachtige opdrachten die je op weg kunnen helpen:
- Schrijf 5 vaardigheden op die je bezit
- Noteer 4 talenten waar je trots op bent
- Bedenk 8 dingen die je mooi vindt aan of over jezelf (dit mag van alles zijn – niet alleen uiterlijk)
- Maak een lijst van 4 prestaties of momenten waar je trots op bent
- Schrijf 10 dingen op waar je dankbaar voor bent in je leven
- Noteer 5 mensen die jij hebt geholpen
- Schrijf op wie 5 mensen zijn die jou hebben geholpen
Door deze oefeningen regelmatig te doen, leer je stap voor stap om positiever naar jezelf te kijken. Ze helpen je om bewust stil te staan bij je kwaliteiten, successen en de verbindingen die je met anderen hebt. Een waardevolle stap richting een sterker en gezonder zelfbeeld.
